معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی گفت: پیشبرد اهداف توسعه‌ای صنعت پتروشیمی هیچ‌گونه وابستگی به نتیجه مذاکرات هسته‌ای ندارد، اما برنامه‌ریزی‌های لازم در حال انجام است که به محض مثبت شدن فضای بین‌المللی، حداکثر استفاده را از فرصت ایجادشده برای توسعه این صنعت داشته باشیم.
یک سال از آغاز به‌کار دولت سیزدهم می‌گذرد و فرصتی دوباره دست داد تا گفت‌وگویی با مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در زمینه مهم‌ترین اقدام‌ها و دستاوردهای صنعت پتروشیمی در این دولت داشته باشیم.
شاهمیرزایی در این گفت‌وگو با گرامیداشت هفته دولت و خاطره شهیدان رجایی و باهنر، مهم‌ترین سیاست دولت سیزدهم در توسعه صنعت پتروشیمی را افزون بر تکمیل زنجیره ارزش، تعیین تکلیف و تکمیل طرح‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: گسترش دیپلماسی انرژی سیاست مهم دولت است که در این زمینه مذاکرات خوبی با کشورهای هم‌پیمان شده است. او همچنین تأکید می‌کند که پیشبرد اهداف توسعه‌ای صنعت پتروشیمی هیچ‌گونه وابستگی به نتیجه مذاکرات هسته‌ای ندارد، اما برنامه‌ریزی‌های لازم در حال انجام است که با مثبت شدن فضای بین‌المللی، حداکثر استفاده را از فرصت ایجادشده برای توسعه این صنعت داشته باشیم.
به‌عنوان نخستین پرسش، عملکرد صنعت پتروشیمی را در یک سالگی دولت سیزدهم بفرمایید.
دستاوردهای مطلوبی از مردادماه ۱۴۰۰ تاکنون با آغاز به‌کار دولت سیزدهم در صنعت پتروشیمی حاصل شده است. تولید واقعی مجتمع‌های پتروشیمی از مردادماه ۱۳۹۹ تا خرداد ۱۴۰۰، ۵۴.۵ میلیون تن بوده که با تلاش همکارانم چه در بخش خصوصی و چه با نظارتی که در شرکت ملی صنایع پتروشیمی انجام شده است، تولید واقعی صنعت پتروشیمی کشور از مردادماه ۱۴۰۰ تا خردادماه ۱۴۰۱ به ۶۲.۳ میلیون تن رسیده است.
از آنجا که سیاست دولت سیزدهم از ابتدا به جای اجرای طرح‌های جدید و ظرفیت‌سازی، تعیین‌تکلیف و تکمیل طرح‌ها و سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در صنعت پتروشیمی است، اهتمام شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز در این زمینه بود. در یک سال گذشته دو طرح انیدریدمالئیک پتروکیمیای ابن‌سینا و پتروشیمی خمین بهره‌برداری شدند و ظرفیت صنعت پتروشیمی از ۹۰ میلیون تن در مردادماه ۱۴۰۰ هم‌اکنون با یک درصد افزایش به ۹۱ میلیون تن رسید.
طرح‌های دیگری نیز امسال وارد مدار تولید می‌شوند؟
طرح‌های آرتا انرژی، پارس گلایکول، آرین متانول، فاز نخست هنگام و ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ (پالایش گاز یادآوران) طرح‌هایی است که از یک سال گذشته به‌طور مرتب رصد و پیگیری می‌شود تا در پایان امسال به تولید و افتتاح رسمی برسند.
با بهره‌برداری از این ۵ طرح چه مقدار به ظرفیت صنعت پتروشیمی افزوده می‌شود؟
با بهره‌برداری از این طرح‌ها، ظرفیت اسمی صنعت پتروشیمی کنونی به حدود ۹۴ میلیون تن می‌رسد، البته طرح پتروشیمی گچساران نیز در برنامه افتتاح‌های امسال قرار دارد، اما چون مردد هستم که به امسال برسد، اعلام نکردم.
صنعت پتروشیمی در یک سال گذشته دیگر چه اقدام‌های مهمی انجام داده است؟
استفاده حداکثری از ساخت داخل در توسعه صنعت پتروشیمی سیاست دیگری است که افزون بر تکمیل طرح‌های نیمه‌کاره در این دولت دنبال می‌شود. ساخت بار اول بازوی بارگیری کرایوژنیک از طرح‌های دانش‌بنیانی بود که پارسال به متخصصان داخلی واگذار شد، همچنین تلاش شد پروژه‌های زیرساختی در حال اجرا از جمله نوسازی اسکله‌ها در منطقه ماهشهر و عسلویه هرچه زودتر تکمیل شود.
طرح GTPP اسلام‌آبام غرب هم به‌عنوان طرح ملی است که عملیات اجرایی آن در دولت گذشته آغاز شده بود و همسو با سیاست دولت سیزدهم مبنی بر توسعه متوازن در مناطق کمتر توسعه‌یافته در حال پیگیری است. این طرح هم‌اکنون مسیر خود را پیدا کرده و با دانش فنی ایرانی در حال اجراست.
این طرح در چه مرحله‌ای است؟
طرح GTPP اسلام‌آبام غرب با ۶ دانش فنی ایرانی از گاز تا پلی‌پروپیلن اجرا خواهد شد، مدیریت طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی به جد این طرح را پیگیری می‌کند و هم‌اکنون حدود ۱۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
بازنگری طرح‌های پتروشیمی که در حال انجام بود به چه نتیجه‌ای رسید؟
مجوزهایی که در گذشته صادر شده به‌طور منظم در حال پایش است، زیرا سرمایه‌گذار مدعی است خواهان اجرای طرح است، بنابراین باید زمان کافی به سرمایه‌گذار داده و عملکرد او راستی‌آزمایی شود. غربالگری طرح‌ها و مجوزها به‌طور دائم در حال انجام است، در نتیجه در این دولت تعدادی از طرح‌ها لغو و تعدادی نیز مشروط شده‌اند تا در زمان داده شده طرح را فعال کنند.
مجوزی تازه نیز در دولت سیزدهم داده شده است؟
بله.
عملکرد دولت سیزدهم در داخلی‌سازی دانش فنی و تجهیزات صنعت پتروشیمی در این یک سال چگونه بوده است؟
موضوع اصلی که باید روی آن تأکید کرد رویکردها و راهبردهای اصلی دولت سیزدهم است که در این یک سال اتخاذ کرده است. معتقدیم صنعت پتروشیمی می‌تواند به‌طور کامل بومی شود. باید عزم جدی برای بومی‌سازی همه کالا و تجهیزات صنعت داشته باشیم تا کسب‌وکار در بخش ساخت تجهیزات صنعت نفت نیز به‌صورت گسترده رونق گیرد.
با توجه به هدف‌گذاری انجام‌شده برای افزایش دو برابری ظرفیت تولید تا ۱۰ سال آینده و توسعه و تکمیل زنجیره، باید اهتمام ویژه داشت تا همه بخش‌های فرآیندی از نرم‌افزاری تا سخت‌افزاری و از دانش فنی تا تجهیزات بومی‌سازی شوند. حتی در سرمایه‌گذاری‌های خارجی در کشور نیز بر استفاده حداکثری از تجهیزات داخلی تأکید می‌شود.
همچنین بومی‌سازی همه کاتالیست‌های صنعت پتروشیمی تا پایان دولت سیزدهم که ۸۵ مورد است سال گذشته در روز صنعت پتروشیمی در حضور وزیر نفت هدف‌گذاری شد تا گام بلندی همسو با توسعه صنعت پتروشیمی و داخلی‌سازی کاتالیست‌ها برداشته شود. خوشبختانه پیگیری‌های بسیار خوبی از سوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی با نظارت شرکت ملی صنایع پتروشیمی انجام شد و هم‌اکنون «سند جامع کاتالیست صنعت نفت» آماده شده که به‌زودی رونمایی خواهد شد.
با وجود اینکه هدف‌گذاری شده که همه کاتالیست‌های صنعت پتروشیمی تا پایان دولت سیزدهم بومی‌سازی شود، اما با توجه به اهتمام ویژه و کار جهادی که همکارانم در شرکت ملی صنایع پتروشیمی انجام دادند به احتمال زیاد این هدف بسیار زودتر محقق می‌شود و در دو سال و نیم آینده به نتیجه می‌رسد.
درباره بومی‌سازی دانش‌های فنی چطور؟
در ارتباط با لایسنس‌ها و دانش فرآیندی صنعت پتروشیمی نیز برنامه‌ریزی فشرده‌ای انجام شده است که بتوانیم تا حدامکان دانش‌های فنی راهبردی را که صنعت پتروشیمی نیاز دارد به دست آوریم، اما این چند هدف میان‌مدت، همه باید در خدمت یک هدف آرمانی قرار گیرد و آن این است که بنا داریم همه چرخه محصولات پتروشیمی را در داخل تکمیل و به‌عنوان دارنده همه محصولات پتروشیمی در دنیا این جایگاه را تثبیت کنیم. در این زمینه برنامه‌ریزی فشرده‌ای در شرکت ملی صنایع پتروشیمی شده است.
هم‌اکنون بسته‌های سرمایه‌گذاری در طرح‌های ملی صنعت پتروشیمی برای تولید ۲۱ محصول آماده است که به هلدینگ‌های پتروشیمی که خوراک این طرح‌ها را در اختیار دارند هم پیشنهاد شده است. این برنامه هدف راهبردی است که باید در این مسیر گام برداریم و بومی‌سازی کاتالیست‌ها، دانش‌های فرآیندی، تأمین کالا و ساخت تجهیزات مقدمات این هدف است. خوشبختانه در حوزه طراحی، اجرا، راه‌اندازی و بهره‌برداری مشکل چندانی نداریم و با چند گام دیگر تکمیل می‌شود. مهم اراده است که باید از شرکت مادرتخصصی آغاز شود و تا سرمایه‌گذار و مجری ادامه یابد.
اقدامی برای تأمین سرمایه طرح‌های پتروشیمی شده است؟
سرمایه‌گذاری مقدمه اجرای کار بزرگ است. در این باره در صنعت پتروشیمی همسو با سیاست دولت سیزدهم، مذاکراتی فشرده با کشورهای هم‌پیمان با ایران انجام شد. خریداران محصولات پتروشیمی ایران بهترین گزینه و انتخاب برای سرمایه‌گذاری در داخل کشور هستند. در این زمینه مذاکرات خوب و فشرده‌ای با بسیاری از کشورهای طرف قرارداد صورت گرفته است. بعضی بانک‌ها نیز اعلام آمادگی کرده‌اند و در حال مذاکره هستند، خود شرکت‌ها و هلدینگ‌هایی که سرمایه‌گذار هستند هم پای‌کارند.
همان‌طور که می‌دانید طرح‌های زنجیره ارزش نیاز به سرمایه بالایی ندارند، بنابراین تأمین منابع مالی آنها چندان دشوار نیست. مهم‌ترین دغدغه ما دانش فنی طرح‌هاست. از آنجا که خود هلدینگ‌ها بهترین سرمایه‌گذار در حوزه زنجیره ارزش هستند، طرح‌هایی به هر هلدینگ معرفی شده که خوراک آن در آن مجموعه وجود داشته باشد. هلدینگ‌ها هم زیرساخت‌های خوبی برای تأمین سرمایه حتی مگاپروژه‌های بزرگ دارند و در حال برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری اجرای طرح‌ها هستند.
همسو با گسترش دیپلماسی انرژی در وزارت نفت، آیا شما هم در این زمینه اقدامی با هدف توسعه صنعت پتروشیمی داشتید؟
این سیاست مهم دولت است. با توجه به توسعه‌ای خیره‌کننده که برای صنعت پتروشیمی برنامه‌ریزی شده است به‌طور قطع محصولات پتروشیمی باید به کشورهای هدف برسد. بنابراین نیازمند افزایش تعاملات با این کشورها هستیم که در این زمینه سفرهای بسیاری از سوی سرمایه‌گذاران و هلدینگ‌ها و متقاضیان محصولات و شرکت‌های تولیدکننده انجام شده تا فرصت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه‌ای، همچنین محصولات پتروشیمی ایران به کشورهای خارجی معرفی شود، همچنین کشورهای آمریکای لاتین نیز علاقه‌مند همکاری در صنعت پتروشیمی ایران هستند و افزون بر اینکه محصولات پتروشیمی ایران را خریداری می‌کنند، برای سرمایه‌گذاری نیز اعلام آمادگی کرده‌اند.
نقش درآمد پتروشیمی‌ها در تأمین ارز کشور بر کسی پوشیده نیست. درآمد پتروشیمی‌ها امسال چگونه بوده است؟
تأمین ارز از دغدغه‌های اصلی کشور است. مجموع ارزی که از مردادماه ۱۳۹۹ تا خردادماه ۱۴۰۰ به‌دست آمده بود ۹.۷ میلیارد دلار بود، در حالی که در دوره مشابه از مردادماه ۱۴۰۰ تا خردادماه ۱۴۰۱ در دولت سیزدهم ۱۵.۶ میلیارد دلار ارزش صادرات محصولات پتروشیمی بوده که بخشی از آن به‌دلیل افزایش قیمت رقم خورده است، همچنین پتروشیمی‌ها در این مدت بیشتر از تعهد، ارز به سامانه نیما عرضه کرده‌اند.
تعهد پتروشیمی‌ها به سامانه نیما برای امسال چقدر است؟
امسال ۱۱.۵ میلیارد دلار تعهد شده است که از سوی پتروشیمی‌ها به سامانه نیما عرضه شود، پارسال تعهد پتروشیمی‌ها ۶.۵ میلیارد دلار بود که بسیار بیش از تعهد یعنی ۱۲.۵ میلیارد دلار به این سامانه عرضه شد.
آیا به اهداف برنامه‌ریزی‌شده در صنعت پتروشیمی با تداوم شرایط موجود و عدم توافق هسته‌ای دست می‌یابیم؟
اراده‌ای که من در بدنه صنعت پتروشیمی از مجتمع‌های تولیدی تا سرمایه‌گذاران طرح‌ها و همین‌طور روحیه حمایتی مدیران و کارکنان شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌بینم نشان می‌دهد فضا و چشم‌انداز امیدبخشی پیش رو است.
همان‌طور که وزیر نفت نیز اعلام کردند، بناست که پیشبرد اهدافمان هیچ‌گونه وابستگی به نتیجه توافق هسته‌ای نداشته باشد. ما کارمان را پیش می‌بریم. انجام مذاکرات با هم‌پیمانان اقتصادی ایران برای سرمایه‌گذاری یا فروش محصولات نیز با فرض این انجام می‌شود که در شرایط تحریمی هستیم و مذاکرات و قراردادهای صنعت پتروشیمی معطل نتیجه توافق‌های هسته‌ای نبوده است.
نشست‌هایی تخصصی در شرکت ملی صنایع پتروشیمی در حال انجام است که اگر فضای بین‌المللی مثبت شد، چگونه از فرصت‌های پیش رو می‌توان حداکثر استفاده را برای توسعه صنعت پتروشیمی و شکوفایی اقتصاد کشور کرد.
اگر نکته‌ای در پایان مانده، بیان کنید.
من پایان هر گفت‌وگو به سخن شیرین سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی بازمی‌گردم؛ دوباره تأکید می‌کنم که صنعت پتروشیمی محل ریسک نیست و هرکس در این صنعت سرمایه‌گذاری کند خطرپذیری نکرده است. صنعت پتروشیمی بهترین محل برای سودآوری و درآمدزایی سرمایه‌گذاران است.
بسته‌های سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش از قبل عرضه شده است که افزون بر اینکه نیاز به سرمایه کمتری دارد و سودآوری بالایی برای سرمایه‌گذاران به دنبال دارد، هم بخشی از نیاز کشور را رفع می‌کند و هم اشتغال‌زایی بالایی به ارمغان می‌آورد.
از سرمایه گذاران دعوت می‌کنم که برای انتخاب بسته‌های سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی به سامانه‌ای که مدیریت سرمایه‌گذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی از پیش معرفی کرده است، مراجعه کنند.
